W naszym kompendium zebraliśmy kompleksowe informacje dotyczące białaczki – od charakterystyki choroby, rodzajów białaczki, przyczyn, objawów, diagnostyki, leczenia aż do rokowań przy poszczególnych rodzajach białaczek.
Mamy nadzieję, że poniższe opracowanie dostarczy potrzebnej wiedzy, rozwieje ewentualne wątpliwości oraz mity nagromadzone wokół białaczki i samego procesu przeszczepienia szpiku, a także zachęci potencjalnych Dawców do rejestracji w bazie Dawców szpiku, która trwa tylko chwilę, a może uratować życie potrzebującemu Pacjentowi.
Białaczka, nazywana w medycynie także leukemią (łac. leucaemia), określa grupę chorób nowotworowych krwi, które powstają w wyniku upośledzenia działania układu krwiotwórczego. Prowadzi ono do patologicznego rozrostu komórek układu krwiotwórczego obecnych m.in. w szpiku kostnym i węzłach chłonnych, w wyniku czego powstają komórki nowotworowe, uniemożliwiające utrzymanie odpowiedniej liczby leukocytów, erytrocytów oraz płytek krwi w krwioobiegu.
Nowo powstałe, niepełnowartościowe komórki są bardziej ekspansywne, wypierają prawidłowe komórki, takie jak czerwone krwinki, płytki krwi a rozprzestrzeniając się po organizmie atakują również narządy - naciekając węzły chłonne, wątrobę, śledzionę, układ nerwowy, skórę czy nerki. Przy białaczce skład krwi jest zaburzony - dominują niedojrzałe krwinki białe, które przeważają nad prawidłowymi komórkami, przez co układ odpornościowy nie spełnia swoich funkcji, a działanie poszczególnych organów jest upośledzone.
Białaczki klasyfikuje się względu na przebieg – przewlekłe, przyspieszone i blastyczne oraz ze względu na linię pochodzenia - białaczki limfatyczne i szpikowe. Zgodnie z powyższym podziałem, wyróżnia się następujące rodzaje białaczek:
Białaczka to poważna choroba krwi, która dotyczy dzieci oraz osób dorosłych. Pomimo ciągłego rozwoju medycyny, poprawy technik diagnozowania oraz leczenia białaczki, wciąż nie do końca poznano przyczyny białaczki. Możliwe jest jednak wskazanie czynników, które mogą predysponować do rozwoju choroby.
Zaliczamy do nich:
Objawy białaczki często są niejednolite, a sam przebieg choroby może się różnić u poszczególnych Pacjentów. Zdarza się, że symptomy białaczki są ostre i szybko się nasilają (szczególnie przy ostrych białaczkach), a w innych przypadkach mogą być przewlekłe i praktycznie niezauważalne (przy białaczkach przewlekłych).
Objawy mogą być różne także w zależności od rodzaju białaczki, jednak do niepokojących symptomów, które powinny skłonić nas do wykonania szczegółowych badań oraz konsultacji ze specjalistą, należą przede wszystkim:
Do podstawowych badań, które są zalecane w przypadku podejrzenia białaczki należą:
Jeśli po przeprowadzeniu podstawowych badań u Pacjenta istnieje podejrzenie ostrej białaczki lub przewlekłej białaczki szpikowej, konieczne jest wykonanie badań specjalistycznych, a w tym celu: biopsji szpiku, najczęściej z mostka. Podejrzenie przewlekłej białaczki limfocytowej może być potwierdzone jedynie badaniem krwi, choć może się okazać, że również pobranie szpiku będzie konieczne. Uzyskane w ten sposób wyniki oraz materiał poddaje się badaniom wysokospecjalistycznym:
Jednym z najskuteczniejszych sposobów na pełne wyleczenie białaczek jest przeszczepienie szpiku / krwiotwórczych komórek macierzystych pobranych od zgodnego Dawcy szpiku. W zależności od rodzaju białaczki, lekarze wybierają najbardziej optymalną opcję terapeutyczną. Standardowo leczenie rozpoczyna się od chemioterapii i/lub radioterapii, które mogą skutkować całkowitą lub częściową remisją choroby. Następnie, w zależności od skuteczności leczenia a tak że czynników ryzyka nawrotu choroby, planuje się przeszczepienie szpiku. Nie u każdego chorego możliwa jest jednak transplantacja szpiku. Jeśli chory zostanie zakwalifikowany do takiej metody leczenia , kolejnym wyzwaniem jest znalezienie zgodnego Dawcy. Tylko 25 procent chorych znajduje zgodnego dawcę wśród członków rodziny (przede wszystkim rodzeństwa). Dla pozostałych pacjentów konieczne jest znalezienie dawcy niespokrewnionego. Dlatego tak ważna jest rejestracja w bazie Dawców szpiku, np. Fundacji DKMS, aby zwiększyć szanse na znalezienie niespokrewnionego bliźniaka genetycznego, który może uratować życie chorego.
Do podstawowych metod leczenia białaczki należą:
Rokowanie przy rozpoznaniu białaczki może być bardzo indywidualne, które zależy od wielu czynników. Przede wszystkim zależy ono od rodzaju białaczki, rodzaju mutacji genetycznych określających grupy ryzyka, powikłań pojawiających się w czasie leczenia, wieku Pacjenta, chorób współistniejących a tak że wrażliwości nowotworu do leczenia standardowego. Istotnym czynnikiem jest także czas wykrycia choroby, im szybciej postawiona diagnoza, tym większa może być szansa na poprawę stanu zdrowia.
Na podstawie wyżej wymienionych czynników ryzyka, zwłaszcza rodzaju białaczki, rokowania mogą być zarówno dobre jak i wątpliwe, czy też złe. Istotny wpływ na rokowania mają również badania, które mają na celu wprowadzanie coraz nowszych i jak najbardziej efektywnych sposobów leczenia.
BIBLIOGRAFIA:
Dowiedz się więcej o procesie rejestracji i wymaganiach wobec Dawców szpiku. Sprawdź, czy możesz zostać Dawcą i podarować komuś drugą szansę na życie!