Jakie są przyczyny białaczki?

Przyczyny białaczki

Białaczka to grupa chorób nowotworowych układu krwiotwórczego, która może dotknąć osobę w każdym wieku. Przyczyn białaczki można upatrywać w mutacji DNA w obrębie komórki macierzystej lub prekursorowej szpiku kostnego. W efekcie wadliwe komórki namnażają się w niekontrolowany sposób, a będąc w krwiobiegu, niszczą prawidłowe komórki, takie jak czerwone krwinki, a także atakują narządy, czasami naciekając węzły chłonne, wątrobę, śledzionę, układ nerwowy, skórę czy nerki. Skład krwi jest zaburzony (dominują niedojrzałe krwinki białe, wypierające prawidłowe komórki), przez co nie spełnia swoich funkcji.

Pozostaje jednak pytanie: co powoduje mutacje w kodzie genetycznym tych komórek? Mutacje dotyczą genów kodujących białko p53. Białko p53 eliminuje komórki, które uległy transformacji nowotworowej. U osób chorych na białaczkę często jest ono zmutowane, przez co nie realizuje w pełni swoich funkcji i nie usuwa wadliwych komórek.

Przyczyny białaczki nie zostały w pełni zbadane i ciężko przedstawić konkretne podłoże, które prowadzi do rozwoju choroby. Można jednak przybliżyć czynniki predysponujące, których obecność może sprzyjać pojawieniu się choroby. Jakie są przyczyny białaczki?

• Nadmierna ekspozycja na promieniowanie jonizujące.

• Częsty kontakt ze związkami chemicznymi, takimi jak pestycydy, herbicydy, insektycydy oraz rozpuszczalniki. Czynniki ryzyka to także pochodne benzenu i środki alkilujące, a w tym chemioterapeutyki, czyli substancje wykorzystywane podczas leczenia chorób zakaźnych.

• Nałogowe palenie tytoniu (może prowadzić do rozwoju ostrej białaczki szpikowej).

• Cytostatyki, czyli substancje chemiczne wykorzystywane podczas chemioterapii. Mogą predysponować do wystąpienia ostrej białaczki szpikowej.

• Długotrwałe obniżenie odporności (immunosupresja) po przeszczepie narządu, wrodzone zaburzenia odporności.

• Niektóre wirusy onkogenne (np. HTLV).

• Inne choroby szpiku, takie jak zespół mielodysplastyczny (MDS – myelodysplastic syndrome), choroby mieloproliferacyjne.

• Niektóre choroby genetyczne, takie jak zespół Downa, zespół Blooma, niedokrwistość Fanconiego oraz zaburzenia hormonalne i immunologiczne.

Wszystkie wymienione czynniki mogą doprowadzić do powstania mutacji genetycznych w komórkach macierzystych, z których wywodzą się kolejne komórki. W ten sposób pojawia się nowotworowa (np. białaczkowa) komórka macierzysta, która daje początek linii komórkowej białaczki – komórkom blastycznym.

Jeśli układ immunologiczny, który reaguje na nietypowe struktury komórkowe, jest osłabiony przez chorobę, nie rozpoznaje patologicznych, zmutowanych komórek i nie może się przed nimi bronić. Komórki nowotworowe zaczynają się niekontrolowanie rozrastać, niszcząc zdrowe, niezbędne organizmowi komórki, takie jak prawidłowe komórki układu krwiotwórczego i krwi (leukocyty, erytrocyty, trombocyty).

Wskutek dalszego namnażania się komórek białaczkowych, dochodzi do anemii, małopłytkowości, powiększenia węzłów chłonnych i śledziony, infekcji, gorączki, bólów głowy, kości i stawów, a także ogólnego osłabienia organizmu. Dalsze stadia białaczki różnią się w zależności od jej typu.

Sprawdź więcej: Jakie są objawy białaczki?

Skąd się bierze białaczka?

Jak powstaje białaczka i skąd się bierze? Rozwój choroby związany jest ze zmianami ilościowymi i jakościowymi białych krwinek we krwi, szpiku i narządach wewnętrznych. Skład krwi staje się zaburzony, a przez to układ krwiotwórczy nie może prawidłowo pełnić swoich funkcji. Prześledź proces powstawania krwi oraz wadliwych komórek, by zrozumieć, skąd się bierze białaczka.

1. Proces powstawania krwi

Szpik kostny każdego dnia wytwarza miliardy nowych krwinek. Komórki pełnią swoją funkcję, zużywają się i są zastępowane przez nowe krwinki. Komórki krwi dojrzewają i różnicują się na poszczególne rodzaje: erytrocyty, leukocyty, trombocyty. Z każdej linii rozwojowej powstają dojrzałe krwinki, które nie potrafią się już dzielić. Te komórki mogą opuścić szpik i dotrzeć do naczyń krwionośnych i do wszystkich tkanek. We krwi zdrowych osób praktycznie nie ma niedojrzałych krwinek.

2. Namnażanie się komórek nowotworowych

Jedna nieprawidłowa komórka prowadzi do namnażania się kolejnych patologicznych egzemplarzy – niedojrzałych krwinek białych typowych dla białaczki (tzw. komórki blastyczne). Przyczyną zwykle jest mutacja genowa jednej z komórek układu krwiotwórczego. Mutacja aktywuje niekontrolowane podziały komórkowe, a w dodatku zahamowane są procesy dojrzewania i różnicowania się komórek. Patologiczne krwinki białe nie dojrzewają, a zarazem nie tracą zdolności do podziału. Komórki białaczkowe przedostają się do krwi, a w dalszej kolejności mogą naciekać narządy.

3. Specyfika komórek białaczkowych

Komórki białaczkowe nie dojrzewają, są niewrażliwe na czynniki hamujące ich dojrzewanie, przez co namnażają się w niekontrolowany sposób. Są w stanie przeżyć znacznie dłużej niż prawidłowe krwinki, ponieważ mechanizm apoptozy (zaprogramowanej śmierci komórki) jest zaburzony.

Od jednej nieprawidłowej komórki do pełnowymiarowej choroby – tak w dużym uproszczeniu powstaje białaczka.

Dowiedz się więcej o procesie rejestracji i wymaganiach wobec Dawców szpiku. Sprawdź, czy możesz zostać Dawcą i podarować komuś drugą szansę na życie!