Wsparcie i wspomaganie żywieniowe

Leczeniem żywieniowym określane są wszelkie interwencje, mające na celu utrzymanie bądź poprawę stanu odżywienia oraz wywieranie pozytywnego wpływu na stan ogólny Pacjenta oraz przebieg i wyniki procesu terapeutycznego. Prawidłowo prowadzone leczenie żywieniowe powinno obejmować takie działania jak: ocenę i monitoring stanu odżywienia, ocenę aktualnego zapotrzebowania na składniki pokarmowe oraz ich podawanie w postaci:

• wzmacnianych odżywkami w proszku produktów i potraw spożywanych tradycyjnie;
• napojów, zawierających wszystkie niezbędne składniki pokarmowe;
• diet płynnych, podawanych poprzez sondę dożołądkowo lub dojelitowo;
• żywienia pozajelitowego, podawanego przez cewnik do żyły.

Doustne suplementy i pokarmowe

Spośród dostępnych interwencji żywieniowych najłatwiejsze w domowym użyciu jest stosowanie doustnych suplementów pokarmowych, tzw. ONS (ang. Oral Nutrition Suport), które zwykle mają formę proszku lub płynu, zamkniętego w buteleczkach. Mogą być one bezpiecznie stosowane jeśli tylko przewód pokarmowy funkcjonuje prawidłowo, tzn. nie ma zaburzeń trawienia i wchłaniania, błona śluzowa nie jest uszkodzona, a Pacjent może przyjmować posiłki doustnie, bez ryzyka zachłyśnięcia czy wymiotów. Wybór ONS jako pierwszej metody wsparcia żywieniowego u Pacjentów poddawanych zabiegowi transplantacji macierzystych komórek krwiotwórczych, dotyczy szczególnie tych w późniejszym okresie po przeszczepieniu, bez jelitowej postaci GvHD.

Żywienie poprzez sondę lub dożylne znajduje natomiast zastosowanie w przypadku braku możliwości odżywiania doustnego, np. w razie zaburzeń połykania, ciężkiego zapalenia błony śluzowej przewodu pokarmowego bądź nasilonych objawów żołądkowo-jelitowych (uporczywych biegunek, ciężkiego jadłowstrętu, nawracających wymiotów). Wybór drogi podawania diety jest uzależniony od nasilenia i występowania wymienionych objawów i powinna być zawsze podejmowana po konsultacji z lekarzem.

Wspomniane formy leczenia żywieniowego są refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia i najczęściej są wdrażane przez wykwalifikowany personel medyczny, gdy Pacjent przebywa w szpitalu. Jednak w razie potrzeby istnieje również możliwość kontynuowania żywienia, zarówno poprzez sondę, jak i pozajelitowego w domu chorego (w tym celu funkcjonują ośrodki domowego żywienia dojelitowego i pozajelitowego).

Jak stosować doustne suplementy pokarmowe?

Duża koncentracja składników pokarmowych w preparatach płynnych typu ONS powoduje, że mają one specyficzny smak (bardzo słodki), konsystencję (zwykle przypominający jogurt pitny) oraz właściwość ściągania wody do jelita. Ta ostatnia cecha powoduje, że ONS musza być pite powoli (minimum 30 minut), małymi łykami lub rozcieńczone wodą. Szybkie wypicie produktu z dużym prawdopodobieństwem spowoduje uczucie dyskomfortu brzucha w postaci wzdęć, biegunki lub kurczów mięśni. ONS warto aby były pite miedzy posiłkami, w standardowym postępowaniu w ilości 3 sztuk dziennie, jednakże ilość ta powinna być rozważana zawsze indywidualnie.

Szeroki asortyment dostępnych na rynku ONS umożliwia dobór preparatu odpowiedniego dla danego Pacjenta. Przykładowo – wyróżnia się preparaty:

• wysokoenergetyczne i normoenergetyczne;
• wysokobiałkowe, normobiałkowe i niskobiałkowe;
• preparaty dostosowane do potrzeb konkretnej choroby bądź zaburzenia, np. dedykowane chorym z cukrzycą, niewydolnością nerek lub wątroby.

Natomiast dotychczas nie stworzono żadnego preparatu przeznaczonego specjalnie dla chorych na nowotwory układu krwiotwórczego. Z tego powodu decyzję o wyborze konkretnego preparatu powinien podejmować lekarz bądź dietetyk, aby dostosować dany produkt, których wybór na rynku jest obecnie bardzo duży, do aktualnych potrzeb Pacjenta.

Przykładowy przepis z wykorzystaniem preparatu ONS

Muffiny z kremem kawowym

Muffiny:

• mąka pszenna, 250g
• proszek do pieczenia, 2 łyżeczki
• olej rzepakowy, 2 łyżki
• jaja, 2szt.
• sok wyciśnięty z cytryny, pół szklanki
• skórka starta z cytryny, 4 łyżki
• cukier 4 łyżeczki
• ONS 125ml o smaku waniliowym, pół buteleczki

Krem:

• serek mascarpone, 250g
• ONS 125ml o smaku kawowym, 1 buteleczka
• kawa zbożowa lub prawdziwa (rozpuszczalna), 4 łyżeczki

Nagrzać piekarnik do temperatury 180st.C. Mąkę przesiać do dużej miski przez gęste sito. Następnie dodać proszek do pieczenia i dokładnie wymieszać. Dodać do miski wszystkie składniki na muffiny i dokładnie wymieszać. Ciasto na muffiny porozlewać do form na muffiny lub do specjalnych papierowych foremek i włożyć do piekarnika. Piec w piekarniku z termoobiegiem przez 20 minut.

W międzyczasie przygotować krem. Zmieszać wszystkie składniki potrzebne do przygotowania kremu tak, aby nie było w nim żadnych grudek. Następnie po upieczeniu i wystygnięciu muffinów nakładać krem na wierzch lub przekładać nim przekrojone babeczki.

Dowiedz się więcej o procesie rejestracji i wymaganiach wobec Dawców szpiku. Sprawdź, czy możesz zostać Dawcą i podarować komuś drugą szansę na życie!

__________________________________________________________________________________________________________

Bibliografia:

• Evert S. Chapter 7. Nutrition. Blood and Marrow Transplant Handbook. Maziarz RT, Slater S (eds.). Springer Science LLC 2011, p: 63-70.
• Muscaritoli M, Grieco G, Capria S, Iori AP, Rossi FF. Nutritional and metabolic support in patients undergoing bone marrow transplantation. Am J Clin Nutr 2002 Feb;75(2):183-90.
• Barrera R. Nutritional support in cancer patients. JPEN J Parenter Enteral Nutr. 2002 Sep-Oct;26(5 Suppl):S63-71.