Ocena stanu odżywienia osób z chorobami układu krwiotwórczego - skale nrs 2022 i sga
Ocena i monitorowanie stanu odżywienia u każdego Pacjenta z nowotworem krwi powinna być obowiązkową czynnością podczas całego procesu leczenia, bowiem u większości chorych stwierdza się duże ryzyko jego szybkiego pogorszenia.
Każdy chory powinien mieć przeprowadzoną pełną ocenę stanu odżywienia już w momencie podejrzenia bądź rozpoznania nowotworu. Oceny stanu odżywienia może dokonać sam Pacjent, rodzina Pacjenta oraz personel medyczny.
Objawy nieprawidłowego stanu odżywienia
Symptomami ewentualnego pogarszania się stanu odżywienia, na które Pacjent i jego najbliżsi powinni zwracać uwagę są:
- chudnięcie,
- zmniejszenie obwodu ramienia,
- obrzęki w okolicach kostek i pod kolanami (może to być objaw niedoboru białka),
- brak apetytu – jedzenie coraz mniejszej ilości pokarmów, opuszczanie posiłków, brak chęci do jedzenia.
Niekiedy Pacjent nie dostrzega utraty swojej masy ciała i nie zwraca uwagi na ilość spożywanych pokarmów. Dlatego tak ważna jest szczególna opieka nad Pacjentem przez jego najbliższe osoby, którzy powinni zwracać uwagę m.in. na ilość pozostawianych przez Pacjenta posiłków, rozmiar ubrań czy zdolność do podnoszenia zwykłych przedmiotów lub wychodzenia na dłuższe spacery, co będzie mogło świadczyć o pogarszającej się wydolności fizycznej i utracie tkanki mięśniowej.
Metoda oceny stanu odżywienia u Pacjentów przyjmowanych do szpitala
W przypadku obecności Pacjenta na oddziale szpitalnym, personel medyczny powinien przeprowadzić pierwszorazową ocenę stanu odżywienia w pierwszym dniu przyjęcia i powtarzać ją regularnie do momentu wypisu. Zwykle jest to ocena przesiewowa, która według ustawy ma być przeprowadzana na formularzach SGA (subiektywna globalna ocena stanu odżywienia – ryc. 1) oraz NRS 2002 (skala ryzyka związanego ze stanem odżywienia – ryc. 2). Prawidłowo przeprowadzona ocena stanu odżywienia składa się z oceny parametrów antropometrycznych Pacjenta (masy ciała, obecności obrzęków, obwodu ramienia), biochemicznych (np. stężenie albumin w osoczu krwi) oraz ogólnej oceny aktualnych możliwości spożywania posiłków i jakości diety. W przypadku oceny stanu odżywienia żaden pojedynczy parametr nie jest w pełni miarodajny. Z tego powodu istotna jest uważna rozmowa z Pacjentem, przeprowadzana przez dietetyka lub wykwalifikowanego w tym zakresie lekarza lub pielęgniarkę, która pozwala często na wychwycenie zmian, związanych z zachowaniami żywieniowymi, które nie są jeszcze uchwytne w parametrach obiektywnych, a mogą wpłynąć na szybkie pogorszenie się stanu odżywienia [9-14].
Ocenta stanu odżywienia Pacjentów a chemio- i radioterapia
U chorych poddawanych przeszczepowi macierzystych komórek krwiotwórczych istnieje wiele czynników zakłócających właściwą ocenę stanu odżywienia, ze względu na bardzo intensywną chemio- i/lub radioterapię poprzedzającą przeczep. Przykładowo, we wczesnym okresie po zabiegu często obserwuje się wahania masy ciała, które są spowodowane dynamicznymi zmianami w stopniu nawodnienia organizmu na skutek wymiotów, biegunki czy występującej gorączki, jak również w wyniku podawania sterydów, powodujących zatrzymywanie płynów i przewodnienie. Także wyniki parametrów biochemicznych są zaburzone, mogące nie odzwierciedlać rzeczywistych zasobów organizmu w składniki odżywcze (zapasy białka, witamin, składników mineralnych). W takiej sytuacji istotne jest, aby ocenę stanu odżywienia przeprowadzała osoba wykwalifikowana i doświadczona, potrafiąca dostosować rodzaj diety oraz metodę jej podawania – droga doustną, dojelitową lub dożylną – do aktualnego zapotrzebowania pacjenta.
Skale oceny stanu odżywienia - NRS i SGA
Żywienie w trakcie terapii nowotworów krwi, szczególnie w przypadku chorób o agresywnym przebiegu, takich jak ostra białaczka szpikowa czy liczne chłoniaki, zawsze powinno być poprzedzone dokładną oceną stanu odżywienia, mogącego dynamicznie się zmieniać na różnych etapach leczenia. Ocena ta jest punktem wyjścia do przygotowania zaleceń żywieniowych, które powinny być indywidualnie dopasowane do każdego Pacjenta ze względu na dużą różnorodność chorób hematologicznych i chorujących na nie osób, różniących się wiekiem, płcią, obecnością innych chorób czy dotychczasowym stylem życia.
Rycina 2. Skala NRS 2002
Rycina 2. Skala SGA
Dowiedz się więcej o procesie rejestracji i wymaganiach wobec Dawców szpiku. Sprawdź, czy możesz zostać Dawcą i podarować komuś drugą szansę na życie!
Bibliografia:
- Muscaritoli M, Conversano L, Cangiano C, Capria S, Laviano A, Arcese W, Rossi Fanelli F. Biochemical indices may not accurately reflect changes in nutritional status after allogeneic bone marrow transplantation. Nutrition. 1995 Sep-Oct;11(5):433-6.
- Rzepecki P, Barzal J, Sarosiek T, Oborska S, Szczylik C. Which parameters of nutritional status should we choose for nutritional assessment during hematopoietic stem cell transplantation? Transplant Proc. 2007 Nov;39(9):2902-4.
- Rzepecki R, Barzal J, Sarosiek T, Oborska S, Szczylik C. Nutritional assessment during allogeneic hematopoietic stem cell transplantation: single centre experience. J BUON. 2007 Apr-Jun;12(2):253-9.
- www.polspen.pl
- Krawczyk Joanna. Rozprawa Doktorska “Badanie interwencji żywieniowych u chorych na nowotwory układu krwiotwórczego poddawanych przeszczepieniu macierzystych komórek krwiotwórczych”, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa 2012.
