Anemia - rodzaje, objawy, przyczyny i leczenie

Regularne wizyty u lekarza oraz systematyczne wykonywanie morfologii krwi może wspomóc Pacjenta w szybkim wykryciu choroby i podjęciu leczenia.

Anemia – przyczyny i objawy

Czym jest anemia? Nazywa również niedokrwistością, wiąże się ze zmniejszoną ilością hemoglobiny w organizmie – białka, które odpowiada za transport tlenu z płuc do tkanek ciała oraz barwę krwi (1). Często towarzyszy jej obniżona liczba erytrocytów, czyli czerwonych krwinek, oraz hematokrytu. Podkreślić należy, iż niedokrwistość jest jedynie objawem, konsekwencją innej choroby, którą zawsze należy zidentyfikować w trakcie prowadzonej diagnostyki. Czynnikiem ryzyka anemii mogą być na przykład choroby nerek. Również osoby z przewlekłymi schorzeniami, takimi jak choroby autoimmunologiczne, jak choćby reumatoidalne zapalenie stawów, są w grupie podwyższonego ryzyka wystąpienia anemii (tzw. niedokrwistość chorób przewlekłych). Najczęstsze objawy anemii nierzadko mogą być mylone ze zmęczeniem oraz stresem, a wynikać mogą m.in. z:

• szybszego i większego rozpadu erytrocytów, spowodowanego np. ich niewłaściwą budową, uwarunkowaniami genetycznymi, czy reakcją autoimmunologiczną;
• nieprawidłowej produkcji czerwonych krwinek, które może wiązać się m.in. z niedoborami niezbędnych substancji czy niepoprawnym funkcjonowaniem szpiku kostnego;
• nagłą utratą krwi, będącej następstwem np. wypadku;
• długotrwałego krwawienia, m.in. z dróg rodnych, narządu wewnętrznego lub przewodu pokarmowego;
• innych chorób, mających wpływ na produkcję erytrocytów (2).

Jakie objawy może mieć niedokrwistość? Choć przyczyn niedokrwistości jest wiele, to większość ma podobne symptomy – pierwszym z nich jest zmęczenie, znużenie, spadek tolerancji wysiłku a towarzyszące im osłabienie uniemożliwia wykonywanie obowiązków domowych i służbowych. Mogą im towarzyszyć bóle i zawroty głowy, a także trudności w skupieniu się czy uczucie kołatania serca. Kolejnym objawem postępującej anemii jest blada skóra oraz rozjaśnione śluzówki w jamie ustnej (3). Obecność i nasilenie objawów niedokrwistości uzależnione jest od głębokości anemii oraz szybkości jej narastania. W początkowej fazie anemia może występować bez objawów, co podkreśla znaczenie regularnych badań krwi. Morfologia krwi pozwala na zbadanie takich parametrów, jak stężenie hemoglobiny czy też liczba erytrocytów.

To może Cię zainteresować: Czy anemia może być objawem białaczki?

Rodzaje anemii – przyczyny występowania niedokrwistości

Niedokrwistość może mieć różne przyczyny. W zależności od wyników przeprowadzonej diagnostyki należy rozróżnić różne rodzaje anemii.

Anemia wynikająca z niedoboru żelaza

Anemia związana z niedoborem żelaza to jedna z najpowszechniej występujących niedokrwistości. Wynika m.in. z nieprawidłowej diety ubogiej w żelazo, zaburzonego wchłaniania czy nagłej utraty krwi. Charakterystycznym objawem dla tego rodzaju niedokrwistości jest występowanie łamliwych, rozdwajających się paznokci z widocznym zmianami, osłabienie lub nadmierne wypadanie włosów czy spaczone łaknienie (np. apetyt na surowy ryż). Jej wczesne wykrycie jest szczególnie istotne u dzieci – niedobór żelaza i towarzysząca mu anemia mogą prowadzić m.in. do niepoprawnego wykształcenia się układu odpornościowego (4). Zawsze należy zidentyfikować przyczynę niedoboru żelaza. U kobiet najczęściej związana jest z nieprawidłowymi krwawieniami miesięcznymi, ale warto też sprawdzić, co jeść przy anemii, żeby wykluczyć niedobory pokarmowe. Czasami wykonać należy badania endoskopowe przewodu pokarmowego.

Anemia sierpowatokrwinkowa

Anemia sierpowata charakteryzuje się nieprawidłowo wytworzoną hemoglobiną, która wpływa na funkcje i wygląd erytrocytów – przyjmują one sierpowaty kształt (prawidłowa czerwona krwinka powinna przypominać wklęsły z obu stron dysk). Jest chorobą dziedziczną i towarzyszą jej różnego rodzaju objawy – najczęstszym jest ból rąk i stóp. Pozostałe to m.in. powiększenie śledziony, upośledzony rozwój umysłowy i fizyczny dziecka, liczne zatory narządów wewnętrznych oraz ich uszkodzenie (5). Choroba występuje głównie w obszarach występowania malarii (w Afryce subsaharyjskiej, Indiach).

Anemia aplastyczna

Niedokrwistość aplastyczna rozróżnia się na wrodzoną lub nabytą (w związku z np. z wirusowym zakażeniem wątroby czy promieniowaniem jonizującym (6)) i wynika z niewydolności szpiku kostnego, będącego skutkiem aplazji lub hipoplazji. Anemia aplastyczna może prowadzić do pancytopenii, czyli niedoboru wszystkich komórek krwi – nie tylko erytrocytów, ale także np. płytek krwi czy leukocytów (7). Jedną z najczęściej występujących niedokrwistości aplastycznych wrodzonych jest anemia Fanconiego, którą można wykryć na wczesnym etapie rozwoju dziecka – charakteryzuje się m.in. małogłowiem, nieprawidłową pigmentacją skóry czy niedorozwojem słuchu (8).

Anemia złośliwa

Jest nazywana także anemią Addisona-Biermera i charakteryzuje się upośledzeniem wchłaniania witaminy B12 przez jelito cienkie. Witamina B12 bierze bezpośredni udział w powstawaniu czerwonych krwinek. Objawia się rozwojem niedokrwistości megaloblastycznej, a także zaburzeniami neurologicznymi czy nieprawidłową pracą układu pokarmowego. Zaburzone wytwarzanie erytrocytów wpływa na transport tlenu we krwi, dlatego towarzyszące objawy niekiedy są mylone z długotrwałym stresem. Anemia złośliwa jest chorobą autoimmunologiczną (9).

Anemia hemolityczna

Niedokrwistość hemolityczna wiąże się z nieprawidłowym rozpadem krwinek czerwonych, nazywaną hemolizą, do czego dochodzi w różnych miejscach w organizmie np. wewnątrz naczyń krwionośnych. Może być wrodzona (np. talasemia) lub nabyta oraz wynikać z różnych przyczyn – począwszy od wzmożonej produkcji przeciwciał, skończywszy na zażywanych lekach czy używkach. W przypadku anemii hemolitycznej u Pacjentów obserwuje się powiększenie niektórych narządów wewnętrznych (m.in. wątroby), a także występowanie innych chorób np. żółtaczki (10). Leczenie zależy od przyczyny niedokrwistości hemolitycznej. W ciężkich przypadkach anemii hemolitycznej może być konieczny np. zabieg polegający na wymianie osocza krwi.

To może Cię zainteresować: Pozostałe choroby szpiku kostnego

Anemia – jak ją leczyć?

Jak wygląda leczenie anemii? W zależności od rodzaju i przyczyny anemii lekarz dostosowuje sposób leczenia Pacjenta do jego stanu zdrowia. Odpowiednio przeprowadzona diagnostyka powinna wspomóc specjalistę w wykryciu źródła występującej niedokrwistości, których może być wiele, i ułatwić skuteczne leczenie anemii. Leczenie przyczyny niedokrwistości jest kluczowe w jej opanowaniu oraz zapobieganiu nawrotom. Niekiedy konieczne może być przetaczanie koncentratu krwinek czerwonych lub przeprowadzenie transplantacji krwiotwórczych komórek macierzystych (np. w przypadku ciężkiej niedokrwistości aplastycznej), ale także suplementacją istotnych składników odżywczych m.in. żelaza, witaminy B12 czy kwasu foliowego, jeżeli rozwój anemii wynika z niedoborów tych istotnych elementów.

Przeczytaj również: Jakie są rodzaje przeszczepień komórek macierzystych?

Do czego prowadzi nieleczona anemia?

Zdiagnozowana, ale nieleczona niedokrwistość, może prowadzić do poważnych konsekwencji. Choć na początku nieleczona anemia wpływa jedynie na samopoczucie i wygląd, to z czasem może doprowadzić do rozwoju innych chorób. Niezwykle istotne jest wykrycie anemii w pierwszych miesiącach życia dziecka, gdyż wpływa ona na jego rozwój intelektualny (11), a zmniejszona ilość np. żelaza we krwi na jego funkcje poznawcze (12). Dlatego bagatelizowanie wyników krwi, lekceważenie źródeł niedokrwistości, jej objawów i zaleceń lekarza wpływa niekorzystnie na pokonanie choroby, a także przyszłe rokowania na całkowite wyzdrowienie z dolegliwości towarzyszących.

Dowiedz się więcej o procesie rejestracji w bazie potencjalnych Dawców szpiku. Dołącz do nas już dziś i podaruj komuś drugą szansę na życie!

Bibliografia:

1. https://fizjoterapeuty.pl/fizjologia/hemoglobina.html

2. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/choroby-krwi/152170,niedokrwistosc-anemia

3. https://zdrowie.pap.pl/byc-zdrowym/anemia-skad-sie-bierze-kto-choruje-i-co-robic-gdy-sie-pojawi

4. https://1000dni.pl/7-12-miesiecy/jak-niedobor-zelaza-wplywa-na-rozwoj-dziecka

5. https://zdrowie.pap.pl/genetyka/anemia-sierpowata-co-warto-o-niej-wiedziec

6. https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.71.11.2.4.1

7. https://wylecz.to/choroby-krwi/nadplytkowosc-trombocytoza/

8. https://fizjoterapeuty.pl/choroby/niedokrwistosc-fanconiego.html

9. https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/lista/94023,immunologiczna-niedokrwistosc-addisona-i-biermera

10. https://www.mp.pl/pacjent/hematologia/choroby/224805,niedokrwistosc-hemolityczna

11. https://glospacjenta.pl/aktywnosci/kampanie-akcje/399,odpowiedz-masz-we-krwi

12. https://1000dni.pl/7-12-miesiecy/jak-niedobor-zelaza-wplywa-na-rozwoj-dziecka