Jak leczyć przewlekłą białaczkę?
Można wyróżnić dwa rodzaje przewlekłej formy białaczki – szpikową oraz limfocytową, które wymagają odmiennego leczenia. Inny jest także ich przebieg. Objawem przewlekłej białaczki jest zazwyczaj nieprawidłowy wynik morfologii krwi, charakteryzujący się wysokim poziomem białych krwinek. Przewlekła białaczka limfocytowa W leczeniu przewlekłej białaczki limfocytowej (PBL) stosuje się chemioterapię, immunoterapię, leczenie celowane, a czasem również przeszczepienie komórek krwiotwórczych. Do objawów PBL należą m.in.
Można wyróżnić dwa rodzaje przewlekłej formy białaczki – szpikową oraz limfocytową, które wymagają odmiennego leczenia. Inny jest także ich przebieg. Objawem przewlekłej białaczki jest zazwyczaj nieprawidłowy wynik morfologii krwi, charakteryzujący się wysokim poziomem białych krwinek.
Przewlekła białaczka limfocytowa
W leczeniu przewlekłej białaczki limfocytowej (PBL) stosuje się chemioterapię, immunoterapię, leczenie celowane, a czasem również przeszczepienie komórek krwiotwórczych. Do objawów PBL należą m.in. spadek masy ciała, osłabienie, łatwa męczliwość i spadek wydolności fizycznej, nadmierna potliwość w nocy, powiększenie węzłów chłonnych, a także powiększenie śledziony. W badaniach laboratoryjnych stwierdza się wysoki poziom limfocytów, któremu może towarzyszyć niedokrwistość i obniżenie liczby płytek krwi (małopłytkowość). Objawy te nie są charakterystyczne i pojawiają się późno w przebiegu choroby – zwykle rozwija się ona podstępnie.
W wyniku kumulacji nieprawidłowych, nowotworowych limfocytów, zajmowane są węzły chłonne, szpik kostny i śledziona Przy łagodnym przebiegu choroby czas przeżycia pacjenta wynosi około 10-20 lat. Zdarza się jednak, że białaczka ma agresywny przebieg lub przybiera taką formę z biegiem czasu.
Celem leczenia białaczki limfocytowej jest nie tylko spowolnienie jej postępu, lecz także ochrona przed zakażeniami i powikłaniami, które z niej wynikają.
Wyróżnia się 3 stopnie zaawansowania białaczki. Zwykle pacjenci bezobjawowi, we wczesnym okresie choroby nie wymagają leczenia a jedynie okresowych badań kontrolnych w Poradni Hematologicznej. Również pacjenci starsi, w złym stanie ogólnym, z licznymi współistniejącymi chorobami, mogą być zdyskwalifikowani z leczenia ze względu na duże ryzyko powikłań. Aby ewentualnie rozpocząć leczenie, chory musi spełniać odpowiednie kryteria. Jeśli kryteria są spełnione, pacjent jest zakwalifikowany do leczenia. Terapia ma za zadanie kontrolowanie choroby, doprowadzenie do jej remisji i utrzymanie jej najdłużej jak tylko jest to możliwe.
W pierwszej kolejności stosuje się chemioterapię, często w połączeniu z immunoterapią. Przeszczepienie szpiku rozważa się przede wszystkim w przypadku osób młodych, z niekorzystnymi czynnikami ryzyka warunkującymi oporność na leczenie.
Coraz większą popularnością i dużą skutecznością w leczeniu przewlekłej białaczki limfocytowej odznaczają się tzw. leki celowane. Stosuje się je zwłaszcza w sytuacji, gdy choroba jest oporna na inne formy leczenia.
Przewlekła białaczka szpikowa
Przewlekła białaczka szpikowa jest spowodowana specyficzną mutacją, tak zwaną translokacją, w wyniku której dochodzi do powstania zmienionego chromosomu, tzw. chromosomu Philadelphia. Produkowane przez nieprawidłowy gen białko doprowadza do namnożenia białych krwinek w szpiku kostnym. Wówczas w wyniku morfologii krwi zaobserwować można wzrost ich poziomu, szczególnie granulocytów.
Podobnie jak w przypadku przewlekłej białaczki limfocytowej, objawy białaczki szpikowej nie są charakterystyczne.
Wyróżnia się trzy fazy przewlekłej białaczki szpikowej: przewlekłą, akceleracji oraz blastyczną. Forma terapii zależy nie tylko od fazy choroby, lecz także stanu zdrowia oraz wieku chorego.
Dzięki identyfikacji mechanizmów doprowadzających do powstania choroby w chwili obecnej coraz rzadziej, tylko w wyjątkowych sytuacjach, sięga się po klasyczne leczenie chemioterapeutyczne lub przeszczepienie szpiku. Dzięki terapii celowanej lekami, które blokują nieprawidłowy gen (tzw. inhibitory kinazy tyrozynowej) w większości przypadków udaje się uzyskać wieloletnią kontrolę nad chorobą, a w niektórych przypadkach można nawet mówić o wyleczeniu choroby. W przypadku białaczki w fazie akceleracji, oznaczającej, że rozwój choroby znacznie przyspiesza, a liczba niedojrzałych komórek wzrasta, oprócz terapii celowanej można wykorzystać również chemioterapię. Najgorsze rokowanie dotyczy pacjentów w fazie blastycznej, która odznacza się agresywnym przebiegiem. Komórki białaczkowe zajmują szpik, przekraczając 20% (czyli podobnie jak przy ostrej białaczki szpikowej) i wypierają te prawidłowe. Brak podjęcia leczenia może w krótkim czasie doprowadzić do śmierci chorego. Chorobę w tym stadium zwykle leczy się tak samo, jak ostrą białaczkę szpikowa.
Więcej istotnych informacji na temat nowotworów krwi można znaleźć w bazie wiedzy Fundacji DKMS „Naszpikuj się wiedzą”.
Bibliografia
- Madej G. Chemioterapia onkologiczna dorosłych i dzieci, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1999, ISBN 83-200-2194-4
- Maj S. Farmakoterapia chorób krwi i układu krwiotwórczego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2000, ISBN 83-200-2449-8
- Kałwak K. (red.), Hematopoetyczne komórki macierzyste - pytania i odpowiedzi, MedPharm, Wrocław 2009, ISBN 978-83-60466-68-1
- Urasiński I. Hematologia kliniczna, Pomorska Akademia Medyczna, Szczecin 1996, ISBN 83-86342-21-8
