Co to jest insulinooporność? Przyczyny, objawy i leczenie

Insulinooporność: co to jest?

Insulina to jeden z hormonów trzustki. Jego sekrecja zależy od aktualnego stężenia glukozy we krwi. Insulina oddziałuje na receptory w błonach komórek docelowych, natomiast jej działanie ma wiele kierunków — jednak najistotniejszym jest obniżanie stężenia glukozy. Insulinooporność to efekt niewystarczającej wrażliwości docelowych dla insuliny komórek — zwłaszcza wątroby, mięśni oraz komórek tłuszczowych na jej działanie. Skutkuje to zwiększeniem wytwarzania insuliny, by organizm mógł utrzymać prawidłowe stężenie glukozy we krwi. Hiperinsulinemia pomaga utrzymać przez pewien czas prawidłowy poziom glukozy, ale częste nadmierne uwalnianie insuliny w mechanizmie błędnego koła zwiększa insulinooporność.

Czym różni się insulinooporność od cukrzycy?

Powszechnym błędem jest mylenie pojęć: cukrzyca, stan przedcukrzycowy, insulinooporność. Ich objawy są zbliżone, jednak warto zrozumieć zależności między poszczególnymi stanami. Insulinooporność jest często powiązaną z niezdrowym stylem życia (nieodpowiednim odżywianiem przy niewystarczającej aktywności fizycznej) oraz otyłością. Bez wprowadzenia stosownego leczenia, IR rozwija się w kierunku chorób — stanu przedcukrzycowego i cukrzycy. Wystąpienie stanu przedcukrzycowego nie zawsze poprzedzone jest opornością tkanek na insulinę.

Insulinooporność: przyczyny rozwoju

Insulinooporność jest najczęściej skutkiem niezdrowego stylu życia. Wśród przyczyn zaburzenia można wyróżnić:

• otyłość i nadwagę z otyłością brzuszną,
• stosowanie diety bogatej w cukry proste oraz sięganie po żywność o wysokim indeksie glikemicznym,
• siedzący tryb życia,
• stosowanie używek,
• zespół policystycznych jajników, hipogonadyzm,
• przebycie cukrzycy ciężarnych,
• nadmiar kortyzolu, np. zespół Cushinga, leki sterydowe, stres
• tendencje genetyczne,
• być może niedobór witaminy D3.

Większe ryzyko wystąpienia insulinooporności mają osoby po 45. roku życia.

Insulinooporność: objawy

Insulinooporność daje objawy niespecyficzne, łatwe do pomylenia z innymi chorobami. Najczęstsze z nich to:

• senność po spożyciu posiłku,
• przewlekłe zmęczenie, łatwa męczliwość,
• obniżony nastrój, drażliwość,
• trudności w koncentracji uwagi,
• przyrost masy ciała, odkładanie się tkanki tłuszczowej na brzuchu, mimo normalnej diety,
• wilczy głód, częste odczuwanie głodu, chęć sięgania po słodycze,
• uczucie zimna.

Objawy te nie zawsze świadczą o zaburzeniach metabolicznych, a bywają rezultatem doświadczania przewlekłego stresu. Ważne jest, by zasięgnąć porady lekarskiej, co pomoże potwierdzić lub wykluczyć insulinooporność. Podstawowe badania lekarskie pomogą określić przyczynę złego samopoczucia.

Do czego może prowadzić nieleczona insulinooporność?

Insulinooporność nie jest chorobą, zatem nie można jej leczyć, ale można leczyć choroby prowadzące do insulinooporności, czyli przede wszystkim otyłość. Ponieważ otyłość zaburza m. in. gospodarkę hormonalną, stanowi ryzyko wystąpienia chorób metabolicznych, np. cukrzycy typu 2, miażdżycy, nadciśnienia, chorób wątroby, zaburzeń lipidowych, bezdechu sennego. Warto zatem regularnie sprawdzać stan zdrowia i modyfikować styl życia jako profilaktykę wystąpienia wielu schorzeń.

Rozwój insulinooporności a nowotwory

Otyłość, jako czynnik zwiększający ryzyko wystąpienia insulinooporności, wpływa negatywnie nie tylko na metabolizm, pracę układu krwionośnego oraz narządu ruchu. Nadwaga przyczynia się do zwiększenia zachorowalności na niektóre choroby nowotworowe — w tym nowotwory piersi, jelita grubego, trzustki oraz tkankę endometrium. Ponadto stwarza ryzyko przerostu tarczycy i wystąpienia zmian nowotworowych tego narządu.

Insulinooporność: badania i diagnostyka

Co zrobić, jeśli podejrzewamy insulinooporność? Jaki lekarz może zlecić badania w jej kierunku? Diagnostykę w kierunku oporności na insulinę może zaproponować diabetolog lub endokrynolog, natomiast na test obciążenia glukozą skieruje także lekarz rodzinny. Do orientacyjnej oceny służy oznaczenie poziomu glukozy oraz insuliny w krwi obwodowej na czczo, dzięki czemu można wyliczyć wskaźnik HOMA — stosunek ilościowy obydwu substancji, jednak nie jest to wskaźnik wystandaryzowany i używany był tylko w badaniach klinicznych. Warto pamiętać, że IR można rozpoznać również przy prawidłowym stężeniu glukozy we krwi.

Leczenie insulinooporności: jak zwiększyć wrażliwość na insulinę?

Czy można złagodzić insulinooporność? Leczenie tej przypadłości odbywa się głównie poprzez zmianę nawyków zdrowotnych Pacjenta. Kluczowa jest aktywność fizyczna oraz zdrowa dieta (z niskim indeksem glikemicznym).

Ponieważ często pacjenci z IR zmagają się z otyłością, warto, by korzystali z profesjonalnych porad lekarzy (głównie diabetologów i endokrynologów) oraz dietetykówaby osiągnąć i utrzymać prawidłową masę ciała. Czasem lekarze decydują się wprowadzić metforminę lub inne leki zwiększające wrażliwość tkanek na insulinę — istotne jest ich regularne przyjmowanie.

Czy insulinooporność można wyleczyć?

Leczenie insulinooporności jest długotrwałe i wymagające zaangażowania. Proces wymaga zmiany dotychczasowego stylu życia, czasem wprowadzenia leków, co może być sytuacją trudną. Warto pamiętać, że działania pomagają skutecznie złagodzić objawy i zwiększyć wrażliwość tkanek na insulinę, a także doprowadzić do poprawy stanu zdrowia. Jednak zaniechanie leczenia często skutkuje nawrotem.

Czy mając insulinooporność można zostać dawcą szpiku?

Co zrobić, jeśli zmagasz się z IR, a chcesz oddać szpik? Insulinooporność i jej leczenie farmakologiczne nie są przeciwwskazaniem do zostania dawcą. Natomiast czynnikami wykluczającymi może być współwystępowanie cukrzycy, znaczna otyłość, inne choroby endokrynologiczne oraz nadciśnienie. Zawsze kwalifikacja dawców odbywa się indywidualnie.

Insulinooporność – podsumowanie

Insulinooporność to objaw dający się skutecznie kontrolować przy zastosowaniu zaleceń lekarskich. Regularność podejmowanych działań i zaangażowanie w ich wprowadzanie pozwala na odwrócenie szkodliwych efektów zdrowotnych IR.

Bibliografia:

1. https://www.mp.pl/pacjent/dieta/wywiady/341939,insulinoopornosc-nalezy-do-obrazu-otylosci

2. https://www.mp.pl/cukrzyca/wywiady/213102,otylosc-a-insulinoopornosc

3. https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/insulinoopornosc-czy-prowadzi-do-cukrzycy

4. https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/cukrzyca-i-insulinoopornosc/

5. https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/cukrzyca-i-insulinoopornosc/

6. https://diabetyk.org.pl/co-to-jest-insulinoopornosc-i-jak-z-nia-walczyc/

7. https://diabetyk.org.pl/czym-grozi-insulinoopornosc/

8. https://www.kardiologia-eksperymentalna.pl/pub_pliki/_plk3_1_Otyoinuslinoopornocukrzycatyp2.pdf

9. https://journals.viamedica.pl/endokrynologia_polska/article/view/48072/35337

10. https://zdrowie.pap.pl/byc-zdrowym/insulinoopornosc-i-stan-przedcukrzycowy-co-robic-sie-ratowac

11. ttps://diag.pl/pacjent/artykuly/opornosc-insuline-czyli/

12. Stawerska R, Łupińska A, Bieniek E, Lewiński A. Insulin resistance and prediabetes – diagnosis and management, https://www.termedia.pl/Insulin-resistance-and-prediabetes-diagnosis-and-management,98,45711,1,1.html [dostęp z dnia 29.10.2024]