Kto z rodziny może być Dawcą szpiku?
Dla wielu Pacjentów chorych na nowotwór krwi lub inne schorzenie wpływające na układ krwiotwórczy, przeszczepienie krwiotwórczych komórek macierzystych (KKM) jest jedyną szansą na powrót do zdrowia.
Niestety, chorzy nie zawsze mogą liczyć na pomoc najbliższych i nie zależy to od ich dobrych chęci. Szansa, że rodzeństwo odziedziczyło taki sam układ genów HLA wynosi zaledwie 25%. Dlatego według statystyk, większość transplantacji allogenicznych odbywa się z udziałem Dawców niespokrewnionych. Pamiętaj, że nie liczy się płeć, pochodzenie czy wykształcenie. Ty również możesz bezinteresownie pomóc. Podziel się krwiotwórczymi komórkami macierzystymi, a my znajdziemy Twojego „bliźniaka genetycznego”, nawet jeśli jesteś jedynakiem!
Badanie zgodności tkankowej – dlaczego tak trudno znaleźć Dawcę szpiku?
Niektórych łączą więzi rodzinne. Inni mogą posiadać tą samą grupę krwi. Chociaż możemy wymienić między nami wiele podobieństw, różnice genetyczne nadal nas dzielą. Aby sprawdzić, kto z rodziny może być Dawcą szpiku, potrzebne są specjalistyczne badania. Najważniejsze jest typowanie antygenów zgodności tkankowej (HLA - Human Leukocyte Antigen), które są odpowiedzialne za tolerancję immunologiczną. Aby potencjalny Dawca stał się Dawcą faktycznym, antygeny HLA muszą być zgodne z wynikami Biorcy. Taka zgodność jak wspomniano, niestety zdarza się tylko w 25%.
Bez zgodności tkankowej nie ma mowy o znalezieniu tzw. „bliźniaka genetycznego”. Aby przeszczepienie mogło się odbyć, badanie musi wykazać podobieństwo na poziomie 9-10 cech tkankowych z 10 zbadanych, czyli 90-100%. Czasami akceptowana jest zgodność 80%. Według obserwacji w ciągu 10 lat od rejestracji jedynie 1% Dawców przekazuje komuś swój szpik. Niektórzy nie mają tyle czasu, a Twoje zgłoszenie może okazać się kluczowe.
Baza potencjalnych Dawców szpiku Fundacji DKMS zwiększa się z każdym rokiem. Jej częścią może być zarówno rodzina, jak i obce osoby, które po prostu chcą pomóc. Nowotwór krwi nie wybiera – zachorować może nawet dziecko.
Kto z członków rodziny może zostać Dawcą szpiku?
Dawcą szpiku, a dokładniej KKM, najczęściej zostaje Dawca niespokrewniony, ponieważ szansa zgodności tkankowej w zakresie HLA z rodzeństwem wynosi tylko 25%. Z kolei u braci oraz sióstr może być stwierdzona nie tylko zgodność HLA, ale również podobieństwo w przypadku innych genów. Dzięki temu możliwość odrzucenia przeszczepu, a także wystąpienia choroby przeszczep przeciw gospodarzowi (GvHD – graft vs host disease) się zmniejsza. Niestety, nawet jeśli rodzeństwo okaże się zgodne, są jeszcze inne czynniki (najczęściej medyczne), które mogą nie pozwolić, aby doszło do transplantacji rodzinnej. Przez to niewielu Pacjentów może liczyć na wsparcie rodzeństwa, mimo szczerych chęci i prób.
Chociaż w bazie Fundacji DKMS zapisanych jest ponad 2 miliony potencjalnych Dawców szpiku, dzięki czemu cały polski Rejestr Dawców Szpiku ma już ponad 2,2 miliona Dawców, nadal 1 na 5 Pacjentów nie może znaleźć Dawcy szpiku i czeka na swój dzień. Dlatego właśnie rejestracja jest aż tak ważna. Pamiętaj, że Twoje krwiotwórcze komórki macierzyste w każdej chwili mogą uratować komuś życie. Geny potrafią zdziałać cuda. Dla Ciebie to nieduży wysiłek, a dla kogoś bezcenny dar.
Chcesz się zarejestrować? Sprawdź, jakie wymagania musi spełniać Dawca szpiku.
Czy dzieci mogą być Dawcami szpiku dla rodziców?
Polskie prawo nie przewiduje, aby niepełnoletnie dziecko mogło zostać Dawcą dla rodzica. W niektórych przypadkach osoba, która nie ukończyła 18 lat, może zostać Dawcą szpiku, ale wyłącznie rodzeństwu. Pobranie szpiku lub komórek krwiotwórczych krwi obwodowej od osoby niepełnoletniej może być dokonane za zgodą przedstawiciela ustawowego po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego. W przypadku, gdy Dawcą szpiku jest osoba niepełnoletnia w wieku powyżej 13 lat, wymagana jest także jej zgoda.
Czy można zostać Dawcą szpiku dla kogoś spoza rodziny?
Rocznie w Polsce ok. 12 tysięcy osób dowiaduje się, że choruje na nowotwór układu krwiotwórczego. Taka diagnoza pada w Polsce średnio co 40 minut. Faktów i mitów na temat przeszczepienia szpiku jest naprawdę wiele. Często pada pytanie, kto z rodziny może być Dawcą szpiku. Niestety wyniki badań HLA w rodzinie niebędącej rodzeństwem zazwyczaj nie są zgodne z HLA Biorcy. Jeśli występuje zgodność 50% (np. rodzic wobec dziecka lub rodzeństwo, które odziedziczyło jedynie połowę genów HLA zgodnego z Biorcą) mówi się o zgodności haploidentycznej, a transplantacje w takich sytuacjach – wykonywane są obecnie coraz częściej, w sytuacjach gdy nie udało się znaleźć Dawcy o większej zgodności.
Krwiotwórcze komórki macierzyste może przekazać jednak niemal każdy, jeśli lekarz nie wykryje żadnych przeciwwskazań medycznych. Wystarczy mieć od 18 do 55 lat oraz wskaźnik BMI poniżej 40. Sama rejestracja zajmuje kilka minut i nie wymaga dodatkowych badań ani konsultacji. Może się okazać, że Twój „genetyczny bliźniak” znajdzie się dopiero po kilku latach od pobrania wymazu. Pamiętaj, że nie pozostaniesz wtedy sam – wesprzemy Cię wówczas mentalnie oraz pokryjemy koszty pośrednie związane z przeprowadzeniem procedury (dojazd, hotel, wyżywienie).
