Dziedziczenie nowotworów – ryzyko i profilaktyka

Choroba nowotworowa w rodzinie to zawsze powód do niepokoju. Wiele osób obawia się, że ktoś jeszcze z bliskich może zachorować albo oni sami. Czy nowotwory są dziedziczne? Czy białaczka, chłoniak i szpiczak są dziedziczne? Kiedy warto wykonać badania w kierunku diagnostyki nowotworowej?

Dziedziczenie nowotworów

Czy nowotwory są dziedziczne? Biorąc pod uwagę większość przypadków, tego rodzaju chorób można zauważyć, że zachorowania w rodzinie na takie same nowotwory są sporadyczne. Przemawia to za tym, że choroba nie została przekazana dalej w genach, a chore komórki Pacjent nabył w ciągu życia.

Z drugiej strony, są też obserwacje, kiedy taki sam, lub podobny nowotwór występuje u kilku osób w rodzinie. Jest to najprawdopodobniej skutek narażenia na te same czynniki ryzyka, a także na genetyczne czynniki predysponujące.

Należy przy tym podkreślić, że nawet do 30% wszystkich zachorowań na nowotwory, może wynikać z powodu predyspozycji genetycznej. Jednak w tych przypadkach nie mamy do czynienia niejako z dziedziczeniem samej choroby. Mutacje, które ostatecznie doprowadzają do pojawienia się nowotworu, pojawiają się spontaniczne, najpewniej pod wpływem czynników środowiskowych.

Samo posiadanie predyspozycji, lub inaczej – „wadliwego genu”, wcale nie sprawia, że dana osoba na pewno zachoruje na nowotwór. Oznacza to jednak, że szanse do zachorowania są większe w porównaniu z populacją nieposiadającą takiej mutacji. Ta informacja jest istotna w celu monitorowania i profilaktyki przeciwnowotworowej. W tym przypadku, decydujące będą uwarunkowania środowiskowe, na które czasami możemy mieć wpływ, a czasami, niestety nie.

Czy białaczka jest dziedziczna?

Białaczka to choroba, która powstaje w wyniku spontanicznej, somatycznej mutacji nowotworowej, można powiedzieć, że w sposób przypadkowy. Nie jest dziedziczona od rodziców, ani też nie jest przekazywana dzieciom.

Rozwój choroby nie jest skutkiem błędów dietetycznych, czy prowadzenia konkretnego stylu życia. Są czynniki środowiskowe, które mogą jednak zwiększyć szanse na pojawienie się białaczki, a chodzi tu np. o wpływ promieniowania jonizującego. Do takich wniosków doszli naukowcy w wyniku znaczącego wzrostu zachorowań w Japonii, po wybuchu bomby atomowej.

Czy chłoniak jest dziedziczny?

Podobnie jak białaczki, chłoniaki również nie są chorobami dziedzicznymi. Co jednak w sytuacji, gdy w rodzinie pojawi się choroba nowotworowa, czyli w tym przypadku chłoniak? Badania wykazały, że w przypadku, gdy w rodzinie jest osoba chora na chłoniaka, ryzyko zachorowania na tę chorobę minimalnie wzrasta, w porównaniu do osób, które nie mają takich przypadków w rodzinie.

Inaczej jest w przypadku bliźniąt jednojajowych. Jeśli jedno z bliźniąt zachoruje na chłoniaka, ryzyko pojawienia się choroby u drugiego bliźniaka znacznie wzrasta: nawet 100 razy w przypadku chłoniaka Hodgkina i ok. 23 razy w przypadku chłoniaków nie-hodgkinowskich.

Czy szpiczak jest dziedziczny?

Nie ma dostatecznych dowodów, które mogłyby potwierdzić tezę, że szpiczak mnogi jest chorobą dziedziczną. Tendencja do występowania tej choroby wśród bliskich krewnych jest bardzo niska, choć nie ma też wystarczająco dużo badań naukowych w tym zakresie. Dziedziczenie szpiczaka nie zostało udowodnione również w przypadku, kiedy choroba wystąpi u kilku osób w rodzinie.

Pojawienie się schorzenia u kilku spokrewnionych ze sobą osób często jest tłumaczone tym, że wszyscy z nich byli jednakowo narażeni na działanie szkodliwych czynników środowiskowych, a nie tym, że mamy do czynienia z chorobą dziedziczną. Z kolei występowanie szpiczaka u osób starszych najczęściej jest spowodowane zmniejszeniem ogólnej odporności organizmu i zmianami hormonalnymi.

Dziedziczenie nowotworów – kto powinien się zbadać?

Osoby, które mają lub miały w rodzinie chorych na nowotwór, powinny zgłosić się do lekarza / onkologa, w celu ustalenia ryzyka predyspozycji genetycznej i ewentualnego zaplanowania badań profilaktycznych. W przypadku niektórych nowotworów, wskazane może być przeprowadzenie badań genetycznych (kiedy potwierdzone są pewne czynniki genetyczne predysponujące do zachorowania). Badania genetyczne wykonuje się również wtedy, kiedy kilka osób z rodziny zachoruje na ten sam typ nowotworu.

Istotny jest również wiek, w którym zostanie zdiagnozowana choroba. Jeśli nowotwór pojawi się u osoby przed 35 rokiem życia, to również warto udać się na badania. Genetyczne testy w kierunku diagnostyki nowotworowej są wykonywane z krwi lub z wymazu z wewnętrznej części policzka. Obecnie, nie trzeba nawet udawać się do placówki, by takie badanie wykonać. Wiele laboratoriów udostępnia zestawy wysyłkowe, które pozwalają wykonać badanie bez wychodzenia z domu. Badania profilaktyczne i przesiewowe nie ograniczają się jednak do badań genetycznych. Określone programy profilaktyki nowotworowej obejmują także badania cytologiczne, obrazowe czy endoskopowe.

Dowiedz się więcej o procesie rejestracji i wymaganiach wobec Dawców szpiku. Sprawdź, czy możesz zostać Dawcą i podarować komuś drugą szansę na życie!