Umowa o dzieło, określana również mianem umowy rezultatu, to rodzaj umowy, którą mogą zawrzeć między sobą zarówno osoby fizyczne, jak i firma z konkretnym wykonawcą. Kiedy w przypadku umowy o dzieło płaci się podatek i w jaki sposób rozliczyć się z Urzędem Skarbowym?
Umowa o dzieło (będąca jednocześnie tak zwaną umową cywilnoprawną) to jeden z tych rodzajów umowy, którą regulują zapisy Kodeksu cywilnego. W artykule 627 tegoż Kodeksu możemy znaleźć informację o charakterystyce tej umowy: Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.
W praktyce umowę o dzieło stosuje się w sytuacjach, w których wykonawca wytwarza na rzecz zleceniodawcy i dostarcza mu określone dzieło jednorazowo. Ten rodzaj umowy nie ma natomiast racji bytu w przypadku prac mających charakter pozostawania w stosunku pracy czy też prac prowadzonych w trybie ciągłym (na przykład przygotowanie ucznia do egzaminów końcowych przez korepetytora, regularna współpraca z trenerem personalnym, prowadzenie zajęć w szkole językowej i inne).
Umowa o dzieło, której wartość nie przekracza 200 złotych, ma za każdym razem stałe, zryczałtowane opodatkowanie w wysokości 12%. Do jego pobrania i przekazania do Urzędu Skarbowego zobowiązany jest płatnik (czyli osoba, która zleca dzieło – czasem nazywa się ją dziełodawcą). Musi to zrobić do 20. dnia kolejnego miesiąca, przed którym nastąpiło zawarcie umowy o dzieło. Co istotne, w przypadku umów o dzieło poniżej 200 złotych nie mają zastosowania koszty uzyskania przychodu – nie można odliczać ich od tak niskiego dochodu.
W przypadku umowy o dzieło, której wartość opiewa na kwotę wyższą niż 200 złotych, istnieje więcej możliwości jej rozliczenia. Po pierwsze, w większości przypadków będzie dotyczył jej podatek dochodowy w wysokości 12% (tak jak w przypadku umów poniżej 200 złotych), natomiast na wniosek osoby wykonującej dzieło, płatnik (zleceniodawca) może „oskładkować” umowę zaliczką na podatek rzędu 32%. Po drugie, przy umowach o dzieło powyżej 200 złotych, można odliczyć koszty uzyskania przychodu. Standardowo odlicza się je w sposób zryczałtowany, w wysokości 20% od przychodu, natomiast w sytuacji ,w której dochodzi do przekazania praw autorskich, koszty uzyskania przychodu będą wynosiły 50%. Pobrany podatek do Urzędu Skarbowego również przekazuje płatnik – do 20. dnia kolejnego miesiąca.
Wysokość i formuła płatności podatków przy umowie o dzieło różnią się przede wszystkim w zależności od wartości tej umowy, a także od stron ją zawierających. Poniżej przedstawiamy różne warianty kwestii podatkowych w odniesieniu do umowy o dzieło.
Podatek dochodowy w przypadku zawarcia umowy o dzieło między firmą a osobą fizyczną odprowadza płatnik (czyli w tym przypadku firma) w wysokości 12% (chyba, że osoba fizyczna wyrazi chęć odprowadzenia podatku w wysokości 32%). Jeśli umowa opiewa na kwotę niższą niż 200 złotych, wówczas nie można odliczyć od przychodu kosztów jego uzyskania, natomiast gdy kwota w umowie jest wyższa niż 200 złotych – koszty uzyskania odlicza się ryczałtem w wysokości 12% lub – jeśli umowa zakłada przeniesienie praw autorskich – 50%.
W umowie o dzieło pomiędzy dwiema osobami fizycznymi należy określić, która ze stron przyjmuje rolę płatnika podatku (choć zwyczajowo robi to osoba wykonująca dzieło). Płatnik musi rozliczyć się z tejże umowy do 30 kwietnia 2025 roku (jeśli mówimy o rozliczeniu roku 2024), na zasadach opisanych powyżej (uwzględniających reguły dotyczące 200 złotych jako kwoty granicznej, od której można odliczać już koszty uzyskania przychodu, a także regułę 20% lub 50% kosztów uzyskania przychodu).
Podatek od umowy o dzieło z osobą bezrobotną odprowadza płatnik – czyli najczęściej firma, rzadziej – osoba fizyczna (wtedy strony muszą ustalić, kto ma być płatnikiem). Niestety, w momencie wykonania takiego dzieła dochodzi do utraty statusu osoby bezrobotnej. Znane są jednak orzeczenia sądowe, w których dana osoba nie utraciła tego statusu z uwagi na bardzo niską kwotę przychodu z wykonania dzieła.
Podatki od umowy o dzieło zawieranej z obywatelem Ukrainy (podobnie jak w przypadku każdej innej umowy) regulują te same zasady, jakie dotyczą zawierania umów z obywatelami polskimi (są to zasady opisane powyżej).
Rolnik rozliczający się w KRUS, ale jednocześnie podpisujący w ciągu roku umowy o dzieło, nie traci swojego prawa do KRUS, natomiast powinien rozliczać się z tychże umów podobnie jak inni pracownicy (niebędący rolnikami). Płatnik, który podpisuje z taką osobą umowę musi więc opłacić podatek odliczony z przychodu rolnika, a ten z kolei będzie rozliczał się z Urzędem Skarbowym na formularzu PIT-37.
W przypadku umowy o dzieło nie płaci się składek na ubezpieczenie społeczne ani na ubezpieczenie zdrowotne – to z kolei przekłada się na brak obowiązku płatnika dotyczącego zgłaszania osoby wykonującej dzieło do ZUS. Niemniej, jeśli płatnik nie pozostaje z osobą, z którą podpisał umowę o dzieło w stosunku pracy, to musi poinformować ZUS na specjalnym formularzu (RUD) o zawarciu takiej umowy.
Tak, jak zostało to już wspomniane powyżej – umowa o dzieło z przeniesieniem praw autorskich kwestii rozliczania z Urzędem Skarbowym różni się od zwykłej umowy tym, że płatnik odlicza od przychodu 50% (a nie 20%) kosztów jego uzyskania, co jednocześnie przekłada się na zmniejszenie podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym. Przeniesienie praw autorskich następuje najczęściej przy wykonaniu dzieła w postaci tekstu, utworu muzycznego, tłumaczenia tekstu i innych dzieł, co do których pierwotnie autor nabywa prawa autorskie. Podpisując umowę o dzieło z przeniesieniem tych praw zbywa je na rzecz osoby lub firmy zlecającej wykonanie dzieła.
Co jest potrzebne do rozliczenia umowy o dzieło? PIT-11 to dokument, w którym pracodawca (firma lub osoba fizyczna zlecająca dzieło) powinien dostarczyć dzieło biorcy, by ten mógł rozliczyć się z Urzędem Skarbowym. Więcej informacji o kwestii rozliczania PIT, a także praktyczne wskazówki dotyczące podatku dochodowego (nie tylko od umów o dzieło) znajdują się tutaj: https://www.dkms.pl/rozlicz-pit-2024.
Podatek w przypadku umowy o dzieło jest odliczany od wynagrodzenia osoby wykonującej to dzieło, natomiast przekazanie go do Urzędu Skarbowego jest obowiązkiem płatnika (firmy, przedsiębiorstwa, osoby fizycznej która podpisała taką umowę z wykonawcą dzieła).
Płatnik musi przekazać podatek od umowy o dzieło maksymalnie do 20. dnia miesiąca następującego po podpisaniu i wykonaniu umowy.
W przypadku umów o dzieło płaci się zryczałtowany podatek dochodowy, który wynosi 12%, natomiast osoba wykonująca dzieło może również zgłosić do płatnika chęć zapłacenia podatku w wysokości 32% (jeśli wartość umowy o dzieło przekroczyła kwotę 200 złotych).
Na podatek dochodowy od umowy o dzieło wpływa przede wszystkim koszt uzyskania przychodu. Standardowo koszt ten wylicza się w sposób zryczałtowany i wynosi on 20%. Inaczej jednak sytuacja wygląda przy umowach o dzieło z przeniesieniem praw autorskich – tutaj koszty uzyskania przychodu mogą bowiem wynosić 50%.
Umowę o dzieło i umowę zlecenie różni przede wszystkim cel zawarcia danej umowy oraz zakres odpowiedzialności wykonawcy. W przypadku umowy o dzieło, jej rezultatem musi być namacalny lub nienamacalny wytwór wykonawcy – stół, krzesła, strona internetowa, tekst piosenki czy korekta tekstu. Dodatkowo zleceniobiorca bierze pełną odpowiedzialność za swoje dzieło. W przypadku umowy zlecenia, usługa musi mieć charakter ciągły – przykładami mogą być regularna opieka nad dzieckiem, prowadzenie zajęć w szkole językowej czy doradztwo w firmie. Dodatkowo, wedle przepisów, zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania zlecenia z należytą starannością, natomiast nie odpowiada za końcowy efekt prac – co więcej, zleceniodawca nie ma możliwości reklamacji.
W przypadku umowy o dzieło mówimy nie o wypowiedzeniu czy rozwiązaniu, ale o odstąpieniu od umowy. Odstąpienie może nastąpić z różnych przyczyn – od niewywiązania się z terminów określonych w umowie, aż po dostarczenie dzieła wadliwego. Odstąpienie od umowy może mieć formę ustną (podobnie, jak jej zawarcie), natomiast oczywiście zawsze zaleca się wykorzystanie formy pisemnej, na której widnieją podpisy obu stron – jest to bowiem fizyczny dowód mogący posłużyć przy ewentualnym postępowaniu sądowym lub mediacyjnym.