Kwota wolna od podatku to kwota, od której nie musimy płacić podatku dochodowego. W 2024 jej wysokość pozostała niezmieniona w stosunku do roku poprzedniego. Czym jest kwota wolna od podatku i ile wynosi? Kiedy nie można skorzystać z kwoty wolnej od podatku?
Co oznacza kwota wolna od podatku? Jest ona zaliczana do elementów kalkulacyjnych skali podatkowej, służących obliczeniu podatków dla poszczególnych osób wykazujących uzyskanie przychodu (czyli dochodu pomniejszonego o koszty uzyskania tegoż przychodu). Co istotne, jest ona również elementem polityki socjalnej państwa, które gwarantuje swoim obywatelom, że dochód o konkretnej wysokości nie zostanie w ogóle opodatkowany. W 2024 roku kwota wolna od podatku wyniosła 30 000 złotych.
Jaka jest kwota wolna od podatku w 2024 roku? Tak, jak zostało to wspomniane powyżej, wynosi ona obecnie 30 000 złotych. W zależności od wysokości dochodu, podatki kształtują się więc następująco:
Kwota wolna od podatku tak naprawdę nie jest klasyfikowana w kategoriach brutto lub netto. Jest to po prostu kwota przychodu – czyli kwota dochodu pomniejszona o koszty uzyskania przychodu, zaliczki na podatek dochodowy, wysokość składek na ubezpieczenie społeczne i inne obciążenia.
Niekiedy kwota wolna od podatku bywa utożsamiana z kwotą zmniejszającą podatek, natomiast są to tak naprawdę inne terminy (przy czym należy zaznaczyć, że są one ze sobą ściśle powiązane). Kwota wolna od podatku to bowiem kwota, od której – jak sama nazwa wskazuje – nie płaci się podatku dochodowego, natomiast kwota zmniejszająca podatek to kwota, o którą płatnik (a więc pracodawca) pomniejsza zaliczkę na podatek „pobieraną” z wynagrodzenia miesięcznego. W praktyce kwota zmniejszająca podatek jest wyliczana z kwoty wolnej i obecnie (w 2024 roku) wynosi 3600 złotych (po podzieleniu przez 12 wynosi 300 złotych miesięcznie).
Kwota wolna od podatku nie zawsze wynosiła 30 000 złotych. Do 2016 roku dochód zwolniony z płacenia podatku wynosił 3091 złotych, w 2017 roku pułap ten został podniesiony do 6600 złotych, a w 2018 roku – do 8000 złotych. W 2022 roku, za sprawą zmian wdrażanych w ramach wprowadzenia reform gospodarczo-ekonomicznych znanych pod nazwą Polski Ład, kwota wolna osiągnęła obecną wysokość – a więc 30 000 złotych. Podniesienie jej do 60 000 złotych jest jedną z obietnic nowego rządu, natomiast już dziś wiadomo, że będzie ona możliwa do spełnienia dopiero za kilka lat (najczęściej mówi się o 2028 roku), z uwagi na unijną procedurę nadmiernego deficytu, która objęła Polskę w 2024 roku.
Z kwoty wolnej od podatku, co do zasady, mogą skorzystać osoby, które z Urzędem Skarbowym rozliczają się na zasadach ogólnych (według skali podatkowej, czyli podstawowej formy opodatkowania, w ramach PIT-36 lub PIT-37). To z kolei sprawia, że warunki opodatkowania uwzględniające kwotę wolną nie dotyczą przychodów opodatkowanych w ramach podatku liniowego, ryczałtu ewidencjonowanego, pochodzących z kapitałów pieniężnych czy też ze sprzedaży nieruchomości (kolejno PIT-36L, PIT-28, PIT-38 oraz PIT-39).
W większości przypadków wspólne rozliczanie się małżonków w świetle zasad dotyczących kwoty wolnej będzie bardzo korzystne – w praktyce bowiem, we wspólnym rozliczeniu, kwota wolna ulega podwojeniu i wynosi wówczas 60 000 złotych (oczywiście jeśli małżonkowie rozliczają się na zasadach ogólnych). Różnicę odczują zwłaszcza pary, w których jeden z małżonków nie pracuje lub zarabia niskie kwoty.
Co do zasady, emeryci, którzy pobierają emeryturę, a jednocześnie nie podejmują zatrudnienia, rozliczają się z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych na podstawie dokumentu PIT-40A. Inaczej kwestia rozliczeń wygląda jednak w przypadku emerytów pracujących.
Zmiany w ramach Nowego Ładu uwzględniły preferencyjne rozliczanie podatku dochodowego dla emerytów, którzy nadal pracują i jednocześnie rezygnują w tym czasie ze świadczeń emerytalnych (w praktyce przekłada się to na wzrost emerytury po faktycznym zakończeniu pracy i przejściu wyłącznie na to świadczenie). Dla seniorów powstał tak zwany PIT-0 („zerowy pit”), wyznaczający kwotę wolną od podatku w wysokości 85 528 złotych rocznie (emeryt nie zapłaci podatku w ogóle, jeśli jego dochód nie przekroczy tej kwoty).
Ulgi podatkowe to dodatkowy instrument polityki socjalnej państwa – obok kwoty wolnej od podatku który pozwala na obniżenie podatku dochodowego. Wśród nich wyróżnić można chociażby „ulgę na dzieci” – jest ona przeznaczona dla osób rozliczających się na zasadach ogólnych i wynosi nieco ponad 1000 złotych na pierwsze i drugie dziecko (każde jest liczone osobno), 2000 złotych ulgi na dziecko trzecie i blisko 3000 złotych ulgi na czwarte i kolejne dziecko. Oprócz tego, na osobnych zasadach, można skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej, ulgi na internet czy też odliczenia z tytułu bycia krwiodawcą (wysokość tej ulgi uzależniona jest od ilości oddanej krwi w danym roku podatkowym) lub przekazywania darowizn na organizacje pożytku publicznego (OPP).
Warto zaznaczyć, iż wspomniane wcześniej ulgi za przekazanie darowizn na rzecz organizacji pożytku publicznego nie są tożsame z możliwością przekazania 1,5% wartości podatku dochodowego na OPP (od tego przekazania nie uzyskuje się ulgi podatkowej i nie wpływa ono na kwotę wolną). Oczywiście nie oznacza to, że nie warto tego robić – tym bardziej, że od wprowadzenia zmian w Polskim Ładzie, nie każdy może już przekazać część swojego podatku na organizacje pożytku publicznego. Przekazania tego nie mogą obecnie dokonać przykładowo osoby, które nie osiągnęły w danym roku rozliczeniowym dochodu większego niż 30 000 złotych. Dodatkowo Urząd Skarbowy przekaże środki do wskazanej przez podatnika organizacji tylko wtedy, gdy podatek zostanie zapłacony w odpowiednim terminie.
1,5% podatku mogą przekazać natomiast osoby: rozliczające się poprzez skalę podatkową, w ramach podatku liniowego oraz ryczałtowo, a także rozliczający przychody ze sprzedaży nieruchomości, zbycia praw majątkowych i/lub kapitałów pieniężnych.
Zdecydowanie zachęcamy do przekazania 1,5% podatku dla wybranej organizacji pożytku publicznego – w tym dla DKMS, która wraz PITax.pl przygotowała prostą instrukcję krok po kroku, jak rozliczyć podatek w 2024 roku z przekazaniem 1,5% dla OPP: https://www.dkms.pl/rozlicz-pit-2024.