Faktyczni Dawcy szpiku wzięli udział w badaniu
Czy według nich pobranie szpiku boli? Światowy Dzień Donacji i Transplantacji
26 października obchodzimy Światowy Dzień Donacji i Transplantacji. Dzień, którego celem jest promowanie idei dawstwa – krwi, narządów i szpiku, a także zwiększanie świadomości społeczeństwa w tym zakresie. Bo to właśnie Dawcy są niezwykle ważnym ogniwem w rozwoju współczesnej transplantologii i przede wszystkim - ratowania życia Pacjentów. Fundacja DKMS wraz z agencją badawczą IMAS przeprowadziła badanie, w którym po raz pierwszy udział wzięli faktyczni Dawcy szpiku, czyli osoby, które już miały okazję dać komuś szansę na życie. Czy według nich procedura oddania krwiotwórczych komórek macierzystych jest skomplikowana?
Celem badania Fundacji DKMS było poznanie opinii faktycznych Dawców szpiku na temat wpływu idei dawstwa na ich życie oraz emocji, które towarzyszyły Dawcom podczas procedury.
Powody dołączenia do bazy Dawców szpiku
Żeby zostać potencjalnym Dawcą szpiku, należy wykonać jeden prosty krok – zarejestrować się! Faktyczni Dawcy szpiku, zapytani o powody dołączenia do bazy Fundacji DKMS najczęściej odpowiadali, że zarejestrowali się spontanicznie – 31 proc. 27 proc. respondentów przyznało, że dużo czytało na temat idei dawstwa i to skłoniło ich do rejestracji. Na trzecim miejscu znalazła się spontaniczna rejestracja na stoisku Fundacji DKMS podczas jakiegoś wydarzenia – 24 proc. Prawie co piątego Dawcę do rejestracji zachęcili znajomi lub rodzina – 18 proc. Dla 4 proc. respondentów impulsem była informacja o osobie chorej w mediach społecznościowych. W przypadku tej grupy Facebook był najczęstszym źródłem informacji – 76 proc.
Inne powody rejestracji związane są m.in. z chęcią pomocy innym, kontynuacją dawstwa rozpoczętego krwiodawstwem, własną przebytą chorobą, chęcią pomocy innym osobom z dalszego otoczenia, poczuciem obowiązku, narodzinami dziecka:
- "Chęć bezinteresownej pomocy w tak dramatycznym momencie, jakim jest choroba."
- "Zachorowałem na ostre zapalenie trzustki, ledwo mnie uratowano, dostałem drugą szansę i postanowiłem sam zacząć pomagać."
- "Bo uważam, że to obowiązek każdego/każdej z nas."
- "Przyświecała mi myśl, że jeśli wydarzy się taka sytuacja, że ktoś z moich bliskich będzie potrzebował Dawcy, to również taki się znajdzie."
Sposoby rejestracji
Najczęstszym sposobem rejestracji w bazie potencjalnych Dawców szpiku Fundacji DKMS było zamówienie pakietu na stronie internetowej – 52 proc. Na drugim miejscu znalazły się akcje i wydarzenia organizowane przez Fundację DKMS: akcje rejestracji dla Pacjenta, studenckie akcje, wydarzenia plenerowe, akcje edukacyjne w szkołach, Dzień Dawcy w pracy - łącznie 43 proc. wskazań.
Telefon z Fundacji DKMS
Gdy potencjalny Dawca szpiku otrzymuje telefon z Fundacji DKMS, to znaczy, że jego „bliźniak genetyczny” potrzebuje pomocy. Faktyczni Dawcy szpiku, którzy wzięli udział w badaniu, otrzymali informację o tym, że mogą pomóc Pacjentowi, najczęściej od roku do pięciu lat od rejestracji – 58 proc. Wśród badanych znalazły się osoby, do których Fundacja DKMS zadzwoniła już po kilku miesiącach od rejestracji – 21 proc. Jakie uczucia towarzyszyły Dawcom podczas rozmowy?
Radość była tym uczuciem, które najczęściej towarzyszyło Dawcom po uzyskaniu informacji, że Biorca potrzebuje pomocy – 76 proc. Na drugim miejscu Dawcom towarzyszyło poczucie odpowiedzialności i podekscytowania - po 58 proc., a niemal co piąta osoba czuła obawę (18 proc.). 9 proc. badanych odczuwało niepewność.
Czy pobranie krwiotwórczych komórek macierzystych bolało?
U zdecydowanej większości Dawców faktycznych pobranie krwiotwórczych komórek macierzystych odbyło się za pomocą aferezy – 82 proc., 17 proc. oddało szpik metodą z talerzy kości biodrowej, a 1 proc. osób (8 Dawców) miało wielokrotną donację za pomocą wymienionych metod. Obie metody są uważane za bezbolesne lub mało bolesne. W przypadku aferezy zupełną bezbolesność wskazało aż 61 proc. Dawców, a przy pobraniu z talerza kości biodrowej – 41 proc.
Samopoczucie podczas donacji
Na pytanie o samopoczucie lub ewentualne dolegliwości bólowe podczas donacji, większość Dawców faktycznych wymieniała lekkie dolegliwości/dyskomfort, a 22 proc. badanych zadeklarowało, że nie odczuwało żadnego bólu. Samopoczucie podczas oddawania komórek macierzystych bądź szpiku porównywane było najczęściej z długim pobraniem krwi – 28 proc., a co się z tym wiąże lekkim ukłuciem na początku – 7 proc., dyskomfortem związanym z długim, kilkugodzinnym siedzeniem w jednej pozycji – 6 proc. Część Dawców odczuwało ból jak po stłuczeniu - 7 proc., dolegliwości grypopodobne, przeziębieniowe lub jak po wysiłku fizycznym - po 6 proc. Dla 6 proc. Dawców zastrzyki z czynnikiem wzrostu okazały się bolesne.
Procedura oddania – czy jest skomplikowana?
90 proc. badanych Dawców uznało procedurę oddania krwiotwórczych komórek macierzystych lub szpiku za nieskomplikowaną. Procedura wydaje się skomplikowana nieco częściej osobom z najmłodszej grupy wiekowej 18-30 lat – 9 proc. Czy Dawcy zgodziliby się na ponowną donację, gdyby Pacjent potrzebował ich pomocy?
Aż 99 proc. faktycznych Dawców zdecydowałoby się na ponowną donację! Głównymi powodami takiej decyzji byłyby: chęć pomocy – 51 proc., ratowanie życia drugiej osoby – 27 proc. 15 proc. Dawców faktycznych stwierdziło, że oddanie komórek macierzystych lub szpiku nic ich nie kosztuje, a 10 proc. Dawców traktuje tę decyzję jako odpowiedzialność i obowiązek – szczególnie, gdy sytuacja dotyczy już raz wspartej osoby.
- "Zrobiłabym to ponownie, ponieważ nie ma większej wartości niż życie, i jeśli można pomóc, to trzeba zrobić wszystko co w naszej mocy."
- "Jestem zdania, że dobro powraca do nas ze zdwojoną siłą. Pomoc jest dla mnie czymś oczywistym i nie wahałabym się w podjęciu ponownej donacji."
- "Bo zarówno ja, jak i „bliźniak genetyczny” zyskujemy - on szansę na życie, a ja szczęście i dumę."
Co czują Dawcy po donacji?
Dawcy zapytani o emocje, jakie towarzyszyły im po zakończonej donacji, wskazywali najczęściej nadzieję na to, że ich „bliźniak genetyczny” wyzdrowieje - 84 proc. oraz radość wynikającą z pomocy osobie potrzebującej – 73 proc. Prawie połowa Dawców faktycznych miała poczucie, że może zrobić wiele dobrego (49 proc.), a 47 proc. odczuwało dumę. 43 proc. badanym było zaskoczonych, że w tak prosty sposób może uratować komuś życie.
Dlaczego warto zostać Dawcą?
Na koniec Dawcy faktyczni zostali poproszeni o dokończenie zdania, w którym mieli napisać, dlaczego warto zostać Dawcą. Najwięcej odpowiedzi dotyczyło ratowania życia i zdrowia drugiej osoby – 54 proc. Co trzeci Dawca napisał, że zabieg ten „nic nie kosztuje”, ponieważ jest prosty i bezpieczny, a nieco ponad co piąty podkreślił możliwość niesienia pomocy innym. Wśród odpowiedzi znalazło się również poczucie mocy/bohaterstwa.
– podsumowuje wyniki badania Magdalena Przysłupska.
